Nhằm bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân, nhiều năm qua, Việt Nam đã quan tâm xây dựng và ban hành nhiều chính sách, quy định pháp luật đáp ứng kịp thời đòi hỏi của thực tiễn, trong đó chú trọng quyền tiếp cận thông tin đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin cho người dân bằng những giải pháp đồng bộ, những chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước trên thực tế đã mang lại hiệu quả tích cực, góp phần phát huy, thúc đẩy vai trò của người dân, trong đó có cả các đồng bào dân tộc thiểu số trong các hoạt động xã hội và phát triển đất nước.
Quyền
tiếp cận thông tin là một trong các quyền cơ bản, quan trọng của con người, được
ghi nhận trong nhiều văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Ở Việt Nam,
quyền tiếp cận thông tin được quy định tại Điều 25, Hiến pháp năm 2013: “Công
dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội,
biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”. Cụ thể hóa Hiến
pháp, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 (Luật số 104/2016/QH13, ngày 6/4/2013)
cũng quy định nguyên tắc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân; trách
nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan nhà nước trong việc công khai thông tin, bảo đảm
quyền tiếp cận thông tin của công dân.
Về mặt
chính sách, Quyết định số 467/QĐ-TTg được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày
25/4/2019 đã đưa ra các chính sách hỗ trợ cụ thể như: Hỗ trợ đào tạo kỹ năng
chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác thông tin và truyền thông tại cơ
sở; cấp (không thu tiền) một số ấn phẩm báo, tạp chí cho vùng dân tộc thiểu số
và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn; cung cấp các sản phẩm thông tin có tính chất
chuyên biệt, có đối tượng phục vụ tập trung là người dân tộc thiểu số như: Hệ
phát thanh Tiếng Dân tộc (VOV4) của Đài Tiếng nói Việt Nam, Kênh truyền hình Tiếng
Dân tộc (VTV5) của Đài Truyền hình Việt Nam...
Hiện
trên kênh VTV5 Đài Truyền hình Việt Nam đang thực hiện phát sóng 26 thứ tiếng
(bao gồm cả tiếng Kinh) trên các nền tảng khác nhau (bao gồm cả truyền hình
theo phương thức truyền thống, ứng dụng VTVgo, website VTV5, kênh YouTube, trên
Facebook...). Song song đó Đài Tiếng nói Việt Nam cũng phát sóng 13 thứ tiếng trên
hệ Phát thanh Tiếng Dân tộc.
Ngoài
ra, để tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cho đồng bào, nhiều chương trình,
đề án, dự án có liên quan đã và đang được triển khai tại vùng dân tộc thiểu số
và miền núi. Thông qua những chương trình này cho thấy Đảng, Nhà nước luôn dành
sự quan tâm đặc biệt đến công tác thông tin, truyền thông, giúp nâng cao nhận
thức cho đồng bào, góp phần phát triển bền vững và thực hiện có hiệu quả quyền
tiếp cận thông tin của người dân vùng dân tộc thiểu số.
Cùng
với đó, kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở gần đây nhất (năm 2019) cũng cho
thấy, cơ hội tiếp cận thông tin của đồng bào các dân tộc thiểu số nước ta ngày
càng được mở rộng, với tỷ lệ hộ dân tộc thiểu số sử dụng internet đạt 61,3%,
tăng hơn 9 lần so với năm 2015.
Tại một
số tỉnh miền núi, cơ sở hạ tầng viễn thông di động và internet băng rộng đã phủ
đến hầu hết các thôn, bản, đáp ứng nhu cầu sử dụng dịch vụ với hơn 99% địa bàn
dân cư như Phú Thọ, Hòa Bình, Kon Tum, Tuyên Quang,... Sự cải thiện về cơ sở hạ
tầng viễn thông, tỷ lệ hộ sử dụng internet cho thấy cơ hội tiếp cận thông tin của
các hộ dân tộc thiểu số đã được mở rộng. Những nỗ lực và thành quả Việt Nam đã
đạt được trong thời gian qua khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước bảo đảm
sự công bằng, bảo đảm quyền công dân, quyền con người; tạo cơ chế để mọi người
dân, trong đó có người dân tộc thiểu số thực hiện đầy đủ quyền dân chủ và phát
huy hiệu quả; khẳng định những nỗ lực, thành tựu của Việt Nam trong việc tôn trọng
và bảo đảm các quyền cho người dân tộc thiểu số, trong đó có quyền tiếp cận
thông tin, đặc biệt là từ khi Việt Nam gia nhập Công ước về xóa bỏ mọi hình thức
phân biệt chủng tộc (CERD) vào năm 1982.
Tuy
nhiên, do một số lý do chủ quan và khách quan, việc thực hiện quyền tiếp cận
thông tin đối với đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn những bất cập. Việc cung cấp
thông tin về luật pháp, chính sách và các vấn đề xã hội như các chương trình
cho vay, khuyến nông,... có lúc, có nơi vẫn chưa cung cấp kịp thời, chính xác
và thường xuyên tới bà con.
Một
số thông tin dù được cung cấp mới song hạn chế về hình thức truyền tải cho nên
hiệu quả chưa cao. Một thực trạng khác là dù đã có kênh thông tin truyền thông
phục vụ bà con dân tộc thiểu số nhưng vẫn còn tình trạng khi được hỏi vẫn còn
người cho biết là mình chưa (hoặc ít) tiếp cận thông tin từ những kênh này. Đây
là một trong những nguyên nhân khiến cho hiệu quả của công tác thông tin, tuyên
truyền tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn bị hạn chế...
Lợi
dụng những hạn chế này, các đối tượng thù địch, chống phá ra sức xuyên tạc, bóp
méo chính sách của Đảng, Nhà nước với người dân tộc thiểu số. Chúng kích động,
gây chia rẽ bằng những luận điệu cho rằng người dân tộc thiểu số không được hưởng
đầy đủ các chính sách bảo đảm quyền tự do tiếp cận thông tin, tự do ngôn luận của
Nhà nước, bị phân biệt đối xử so với người dân tộc Kinh, từ đó nhằm mục đích
gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, làm xói mòn niềm tin của đồng bào dân tộc
thiểu số đối với Đảng, Nhà nước.
Trong
khi đó, Điều 3 Luật Tiếp cận thông tin 2016 quy định rõ: “Mọi công dân đều bình
đẳng, không bị phân biệt đối xử trong việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin.
Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để người khuyết tật, người sinh sống ở khu vực
biên giới, hải đảo, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó
khăn thực hiện quyền tiếp cận thông tin”. Như vậy người dân tộc thiểu số ở Việt
Nam có quyền tiếp cận thông tin đầy đủ giống như quyền tiếp cận thông tin của
các công dân khác, hoàn toàn không có sự phân biệt đối xử như các đối tượng xấu
rêu rao.
Trước
yêu cầu của tình hình mới cho thấy vai trò của thông tin tuyên truyền việc bảo
đảm quyền tiếp cận thông tin nhất là đối với người dân tộc thiểu số tại nước ta
ngày càng trở nên cấp thiết. Một mặt, việc được bảo đảm quyền tiếp cận thông
tin sẽ giúp mọi người dân có cơ hội bình đẳng như nhau trong việc tìm kiếm các
nguồn thông tin trong xã hội. Đây chính là cơ sở để thực hiện quyền dân chủ,
văn minh trong xã hội. Khi được tiếp cận đầy đủ các nguồn thông tin, đồng bào
có thể từng bước cải thiện cuộc sống vật chất, tinh thần, bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của bản thân và gia đình, chủ động hơn trong việc tham gia các hoạt
động xã hội, góp phần xây dựng, phát triển đất nước.
Ở một
bình diện khác, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chiếm 3/4 diện tích
cả nước, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, nếu nhận thức của một bộ phận
người dân tộc thiểu số chưa cao sẽ nguy cơ dễ bị kẻ xấu lợi dụng, kích động,
tuyên truyền sai lệch chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước,
gây nguy hại cho an ninh quốc gia. Vì vậy, việc cung cấp các thông tin chính thống
kịp thời, cụ thể không chỉ bảo đảm quyền tiếp cận công bằng của đồng bào mà còn
góp phần củng cố niềm tin của người dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ chính
trị, bảo đảm an ninh quốc gia.
Để
quyền tiếp cận thông tin của đồng bào dân tộc thiểu số được tăng cường và thực
hiện hiệu quả hơn trong thời gian tới cần đẩy mạnh nhiều giải pháp đồng bộ.
Theo đó, song song với việc hoàn thiện pháp luật về quyền tiếp cận thông tin
phù hợp hơn với thực tiễn, tăng cường cơ sở hạ tầng viễn thông, trang thiết bị
công nghệ thông tin, các cấp chính quyền cần chủ động công khai thông tin về chủ
trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước trên mọi lĩnh vực một
cách chính xác, kịp thời, thường xuyên.
Tránh
hiện tượng thông tin chính xác đến bà con chậm hơn những thông tin sai lệch của
các đối tượng xấu. Đồng thời, các cơ quan quản lý nhà nước cần có cơ chế đánh
giá và giám sát nghiêm túc việc thực thi quyền tiếp cận thông tin, hạn chế việc
một số cơ quan, đơn vị chức năng từ chối việc cung cấp thông tin hoặc cung cấp
không kịp thời; bảo đảm cơ chế thực hiện cho các cấp chính quyền, nhân dân tham
gia tích cực vào thúc đẩy quyền tiếp cận thông tin, coi đó không chỉ là nghĩa vụ
mà còn là hành động bảo vệ lợi ích của các cá nhân trong xã hội. Quan trọng
hơn, cần nâng cao nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số về vai trò của thông
tin và quyền tiếp cận thông tin; tăng tỷ lệ người tiếp cận các nguồn thông tin
tin cậy trên các kênh chính thống của Đảng và Nhà nước./.
MINH
ANH (nhandan.vn)
Nguồn: tuyengiao.vn